• The Polish Poet’s Red Bus – in English!

It seems a good moment – the 30th anniversary of the imposition of martial law in Poland – to post an English translation of Jacek Kaczmarski’s 1981 song Czerwony Autobus.  I wrote on this six days ago, but did not then have a translation.  Thanks to extremely helpful friends in Warsaw, I have been able to fashion a more-or-less literal translation, although the bite and cryptic nature of some lines remain hard to render in a foreign language.

Interestingly, Kaczmarski reinvents some of the characters from his source of inspiration (Bronisław Wojciech Linke’s painting Autobus, 1961).  His performance (reposted below) is vehement, but the translation also reveals the anger in the text (the Polish lyrics and English translation are as side-by-side as I can make them in the WordPress system!).  This recording was made before 13 December 1981, so formed part of the cultural-political landscape of the Solidarity period.  Kaczmarski found himself abroad on that date and did not return until 1990.  To give hope and support to his compatriots at home, he worked and broadcast for Radio Free Europe.

Pędzimy przez Polską dzicz
Wertepy chaszcze błota
Patrz w tył tam nie ma nic
Żałoba i sromota
Patrz w przód tam raz po raz
Cel mgłą niebieską kusi
Tam chce być każdy z nas
Kto nie chce chcieć – ten musi!
W Czerwonym Autobusie
W Czerwonym Autobusie
W Czerwonym Autobusie mija czas!

We tear through Poland’s wilderness
Bumpy roads, scrub, mud
Look behind, nothing there
But sorrow and shame
Look ahead, again and again
The destination entices with blue mist
Each of us wants to be there
Those who don’t want to, must!
In the Red Bus
In the Red Bus
In the Red Bus time goes by!

Tu stoi młody Żyd
Nos wskazuje Żyd czy nie Żyd
I jakby mu było wstyd
Że mimo wszystko przeżył
A baba z koszem jaj
Już szepce do człowieka
– Wie o tym cały kraj
Że Żydzi to bezpieka!
Myślimy, że poczeka!
Myślimy, że poczeka!
Myślimy, że poczeka, na nas Raj!

Here stands a young Jew
The nose shows if Jew or non-Jew
And as if he is ashamed
He had survived despite everything
A peasant woman with a basket of eggs
Is already whispering to someone
“The whole country knows about it
Jews are the secret police!”
We think that it will wait!
We think that it will wait!
We think that it will wait, for us – Paradise!

Inteligentna twarz
Co słucha zamiast mówić
Tors otulony w płaszcz
Szyty na miarę spluwy
A kierowniczy układ
Czerwony wiodąc wóz
Bezgłowa dzierży kukła –
Generalissimus!
Ich dziełem jest marszruta!
Ich dziełem jest marszruta!
Ich dziełem jest marszruta! – Luz i mus!

An intelligent face
That listens rather than talks
A torso wrapped in a coat
Tailor-made to fit a gun
And a steering system
Guiding the red wagon
A headless dummy steers
Generalissimus [Stalin]!
The route is up to them!
The route is up to them!
The route is up to them!  – Take it easy, it’s a must!

Za robotnikiem ksiądz
Za księdzem kosynierzy
I ktoś się modli klnąc
Ktoś bluźni ale wierzy
Proletariacki herszt
Kapować coś zaczyna
Więc prosty robi gest
I rękę w łokciu zgina!
Nie ruszy go lawina!
Nie ruszy go lawina!
Nie ruszy go lawina! Mocny jest!

Behind a worker, a priest
Behind the priest, peasant recruits with scythes
And someone prays, cursing,
A blasphemer who believes
A proletarian boss
Gets what’s happening
So makes a simple gesture
“Up yours” with hand in elbow!
An avalanche won’t move him!
An avalanche won’t move him!
An avalanche won’t move him!  He is strong!

A z tyłu stary dziad
W objęcia wziął prawiczkę
Złośliwy czyha czart
W nadziei na duszyczkę
Upiorów małych rząd
Zwieszonich u poręczy
Krew w żyły sączy trąd
Zatruje! I udręczy!
Za oknem Polska w tęczy!
Za oknem Polska w tęczy!
Za oknem Polska w tęczy! Jedźmy stąd!

And at the back an old creep
Clasps a virgin in his arms
A malicious devil lurks
In the hope of a soul
A row of little ghosts
Dangling from the handrail
Blood dribbles leprosy into veins
Poison them! And torture them!
Through the window, Poland in a rainbow!
Through the window, Poland in a rainbow!
Through the window, Poland in a rainbow!  Let’s get out of here!